Sferat e mistershme te gurit në Kosta Rika

Sferat misterioze në ishujt e Kosta Rikës. Pse u krijuan këto sfera të tilla?
Cili ishte qëllimi i formimit të tyre? Këto forma kaq të vecanta kanë qënë një ndër misteret më të mëdha për shumë kohë.

Numri i madh i tyre si dhe madhësite nga më të ndryshme ka shtyre kuriozitetin e shumë arkeologeve dhe studiuesve për një kohë shumë të gjatë për ti kuptuar ato dhe qëllimin e krijimit të tyre.

Në ishullin e vogël të Isla Del CAÑO de Delta DIQUÍS NË Kosta Rika gjënden mbi 300 sfera shpesh te referuara si DIQUÍS.
Kultura Diquís u shfaq në Luginën e Rio Grande de Térraba, ku ata krijuan sisteme komplekse sociale, ekonomike dhe politike për të qeverisur shoqërinë e tyre.

Zhivllimi i ketij rajoni filloi gjatë periudhës Synancra rreth viteve 1500 – 300 pes, në formën e komuniteteve bujqësore të ulëta, të vogla dhe të shpërndara, të cilat mund të të kene qënë të drejtuara rreth një sistemi egalitar me disa nivele të organizimit fisnor.

Nga periudha e Aguas Buenas midis viteve 300 pes – deri në vitet 800 pas eres tonë, vendbanimet zhvilluan një strukturë kryesuese që sundonte mbi ndarjet territoriale dhe shkëmbente mallra me territoret fqinje përmes një sistemi rrjetesh tregtare. Gjatë kësaj periudhe, u shfaqën shembujt më të hershëm të gurit të skulpturuar që përfshin cilindra guri, në formë “fuçie”, sfera dhe përshkrime të personazheve të ndryshem.
Midis viteve 800-1500 pas Krishtit gjatë periudhës Chiriqui, vendbanimet u rritën, dhe u bënë komunitete të mëdha rreth tokave aluviale të lumit Térraba dhe degëve të tij kryesore, duke ndërtuar struktura të mëdha, duke përdorur gurë me tehe të rrumbullakëta, zona të shtruara, vende varrimi dhe tuma rrethore ose drejtkëndore me mure guri.

Diquís arriti një kulm të zhvillimit kulturor gjatë kësaj periudhe, me artizanët e Diquís që krijuan objekte të përpunuara qeramike, kockash dhe ari, dhe skulpturuan sfera guri në zona të rëndësishme brenda vendbanimeve. Sferat prej guri u vendosën gjithashtu në rreshta në sheshet kryesore publike, ose përgjatë lagjeve me banesat e elitës sunduese ose prijësve të vëndit në atë kohë.

Sferat Diquís variojnë në madhësi nga vetëm disa centimetra, deri në mbi 2 metra në diametër, dhe kryesisht janë bërë nga gabro, një shkëmb magmatik faneritik (me kokërr të trashë) që është i ngjashëm me bazaltin, me disa shembuj gëlqeror dhe gur ranor. Ato u skulpturuan duke gdhëndur me çekan. Ku guri ishte në një formë të papërpunuar sferike duke përdorur shkëmbinj më të dendur dhe më pas u përfunduan duke lustruar sipërfaqen e gurit me rërë.

Me ardhjen e spanjollëve në rajon në shekullin e gjashtëmbëdhjetë të erës sonë, nuk u përmend në llogaritë bashkëkohore nga eksploruesit evropianë të sferave të mëdha prej guri në komunitetet që hasën.

Deri në vitin 1570 pas Krishtit, një ekspeditë nga Perafán de Ribera shtoi misterin kur ai nuk dha asnjë tregues në raportet e tij për vendbanimet indigjene, duke sugjeruar në këtë kohë se komunitetet e mëdha të Diquís ose i kishin braktisur shtëpitë e tyre ose kishin vdekur për arsye të panjohura (ndoshta nëpërmjet sëmundjeve infektive të futura në kontinent nga spanjollët).

Sferat mbetën të harruara, derisa u rizbuluan në vitet 1930 nga United Fruit Company ndërsa pastronin xhunglën për t’i hapur rrugë plantacioneve të bananeve.