Shikojeni se si kjo lloj gjallese duket shumë e bukur dhe e pafajshme, me krahet e tij të bukur si një ëngjëll dhe me pamjen dhe levizjet aq të bukura dhe të pafajshme.
Por a është vertetë i tillë. Jo, në fakt është një nga gjallesat më vdekjeprurese që ekziston në det.
Në ujërat e oqeaneve anembanë botës, mund të gjesh kërpudha deti të vogla, pothuajse transparente me një palë shtojca në formën e krahëve.
Për sa i përket emrit, këta të ashtuquajtur engjëj deti janë mjaft të adhurueshëm per tu pare. Por ata janë gjithashtu grabitqarë mjaft të egër. Ata kanë evoluar në këtë mënyrë pasi që në fillimin e ekzistencës së tyre kanë qenë në një garë evolucionare me prenë e tyre kryesore: fluturën e detit.
Dhe duke eksploruar se si këto gjallesa me pamje engjëllore pushtojnë prenë e tyre,
ne mund të zbulojmë përshtatjet magjepsëse që kjo specie ka zhvilluar për të mbijetuar.
Mund të jetë pak e vështirë të imagjinohen këto krijesa kaq të vogla dhe të bukura si grabitqarë të tmerrshëm, sepse, përveç krahëve kaq të bukur engjëjve, ato janë edhe shumë të vogla në madhësi.
Lloji më i madh i tyre kanë një gjatësi rreth 7 centimetra, dhe shumë prej tyre janë më pak se 2 centimetra. Gjë tjeter është dhe mënyra se si ato lëvizin duket mjaft e qetë dhe paqësore.
Ato janë në një familje si kërmijtë e tokës. Që duket sikur lëvizin shumë ngadalë dhe nje një qetësi të madhe. Por ndryshe nga pamja e të qenit dëmtues të ngadalshëm e të padëmshëm, engjëjt e detit janë gjahtarë të pamëshirshëm.
Ata ushqehen me kërmij të tjerë notues, duke përfshirë fluturën e detit, një i afërm i tyre i afërt që jeton në një guaskë. Dhe falë disa përshtatjeve të jashtëzakonshme, engjëjt e detit janë bërë ekspertë në gjuetinë dhe gllabërimin e gjahut të tyre.
Një avantazh që kanë engjëjt e detit është se, pavarësisht se janë në familje të kërmillit, nuk ka asnjë lidhje me ritmin e kërmillit tek ato.
Ata mund të kalojnë zinxhir në ujë me 10 centimetra në sekondë, pothuajse aq shpejt sa noton një peshk i kuq! Gjë që mjafton për të kapur lehtësisht prenë e tyre.
Shpejtësia maksimale e fluturave të detit është më pak se gjysma më e shpejtësise së engjejve të detit. Engjëjt e detit e marrin këtë shpejtësi nga krahët e tyre, të cilët veprojnë si rrema në një varkë, duke i shtyrë drejt e në ujë.
Eshtë e çuditshme, se si krahët e tyre kanë evoluar duke qenë më të vegjël se të të afërmve të tyre, por falë teknikës së tyre të notit, engjëjt e detit janë akoma më të shpejtë. Ata nuk janë gjithmonë të zmadhuar, por janë të aftë për shpërthime të shpejtësisë kur kanë nevojë.
Por engjëjt e detit nuk mbështeten vetëm te shpejtësia për të kapur prenë e tyre.
Ndonjëherë ata bëjnë të kundërtën e ndjekjes: Ata thjesht presin.
Për shembull, një lloj engjëlli i detit në thelb ka kuptuar se si të jetë grabitqari më dembel në botë. Ajo e pret prenë e saj për ta mbështjellë.
Arsyeja që funksionon është sepse ky engjëll deti pret një lloj fluture deti që ushqehet me ndihmën e një rrjete mukusi.
Është përafërsisht i njëjti koncept si një rrjet merimange, përveçse, në vend të mëndafshit, është bërë nga mukoza që flutura e detit e nxjerr nga këmba e saj.
Gjithsesi, normalisht, fluturat e detit përdorin këtë rrjetë për të kapur plankton dhe grimca të tjera lundruese. Më pas, kur është ora e vaktit, ata e tërheqin
përsëri rrjetin dhe hanë ushqimin që kanë kapur.
Përveç… ndonjëherë ata përfundojnë të zhyten në diçka që dëshiron t’i hajë.
Sepse herë pas here, një engjëll deti i uritur i ngjitet njërës prej këtyre rrjetave.
Pastaj, kur flutura e detit e tërheq brenda, rrjetat kthehen dhe engjëlli i detit ha fluturën e detit.
Por kjo teknikë e gjuetisë pasive është një përshtatje e jashtëzakonshme që lejon që kjo specie të ruajë energji duke e mbajtur veten të ushqyer mirë.
Pavarësisht nëse një engjëll deti ndjek vaktin e tij ose i është dorëzuar vetë
presë së tij, ai nuk humb kohë duke gërmuar. Dhe në thelb përdor argjendin e integruar të ruajtur në majë të kokës për të ngrënë me efikasitet.
Ai nuk mund ta gllabërojë fluturën e detit të tërë sepse është në një guaskë.
Kështu, engjëlli i detit hap gojën dhe shtrin një grup tentakulash me pamje të tmerrshme të quajtura kone bukale për të nxjerrë jashtë fluturën e detit.
Këto tentakula mashtrohen me grepa, gjemba… Disa madje kanë thithëse si tentakulat e oktapodit. Pra, engjëlli i detit i arrin këto në hapjen e guaskës dhe përdor grepa mbi to për të tërhequr indin nga flutura e detit drejt gojës së saj.
Me gojën e tij, ai mbahet mbi atë ind ndërsa tentakulat e tij kthehen përsëri në
guaskë për të kapur më shumë nga flutura e detit, derisa e gjitha të dalë
nga guaska dhe të jetë gati për t’u ngrënë.
Ky proces është aq i shpejtë sa ndonjëherë, engjëlli i detit gllabëron të gjithë vaktin e tij në vetëm dy minuta.
Nuk ka asnjë krijesë tjetër që gjuan dhe ha si engjëlli i detit.
Dhe një arsye e rëndësishme pse këto krijesa me pamje të çuditshme zhvilluan taktika kaq specifike dhe të egra gjuetie është sepse ata hanë një dietë tepër specifike.
Disa lloje hanë vetëm fluturat e detit. Pra, ndërsa fluturat e detit evoluan
për t’i mposhtur engjëjt e detit, engjëjt e detit evoluan më tej për të vazhduar me prenë e tyre. Të dy në thelb kanë luajtur përgjithmonë shah evolucionar.
Dhe na tregon se sa lëvizje evolucionare është në gjendje të bëjë një specie kur takon përputhjen e saj.
