Dorëshkrimi Voynich, eshte dorëshkrim i ilustruar, dhe i shkruar në një gjuhë të panjohur dhe askush nuk ka arritur ta kuptoje se cfare eshte shkruar ne te. Ky liber mendohet se është krijuar në shekullin e 15-të ose të 16-të. Emrin e ka marrë nga librashitësi i librave antik Wilfrid Voynich, i cili e bleu në kete liber ne vitin 1912. Studiuesit dhe shkencëtarët janë përpjekur të deshifrojnë tekstin e tij që kur u zbulua për herë të parë dorëshkrimi. Që nga viti 1969 ky liber është vendosur në Bibliotekën e Librit dhe Dorëshkrimit të Rare Beinecke në Universitetin Yale.
Kodeksi Voynich përmban 102 fletë pergamenë të ilustruara dhe rreth 234 faqe. Dorëshkrimi është i ndarë në gjashtë seksione bazuar në ilustrime (pasi gjuha nuk është deshifruar ende). Ato jane botanikë, astronomi dhe astrologji, biologji, kozmologji, farmaceutikë dhe një pjesë teksti të vazhdueshëm me dekorim që shënon fillimin ne hyrje të shkurtra që mendohen të jenë receta.
Ilustrimet në seksionin botanik: pjesa më e madhe e dorëshkrimit përbëhet nga 113 vizatime të mëdha të detajuara shumëngjyrëshe të bimëve dhe barishteve, me tekst të shkruar me kujdes rreth imazheve. Seksioni tjetër është 12 faqe me vizatime të astronomisë dhe astrologjisë, rregullimet e yjeve, Diellit, Hënës, me disa faqe me simbole të zodiakut. Seksioni i tretë përmban vizatime të grave nudo të ndërthurura dhe të lidhura me tuba që duken të jenë lëngje që rrjedhin.
Seksioni i katërt, i kozmologjise, përbëhet nga vizatime të nëntë medaljoneve të mbushura me yje dhe forma të tjera. Ndersa seksioni farmaceutik kthehet përsëri te bimët dhe barishtet dhe përshkruan ato që mendohet se janë bimë mjekësore. Ky seksion ndryshon nga seksioni i botanikës, në atë që shumë faqe përfshijnë vizatime të kavanozëve ose shisheve të përpunuara, dhe në disa raste shumë lloje bimësh shfaqen në një faqe të vetme. Megjithëse imazhet janë pak a shumë të deshifrueshme (pasi shumë kohë dhe përpjekje është harxhuar nga studiues dhe shkencëtarë për të përcaktuar llojet e bimëve dhe bimëve të tjera), teksti ka vërtetuar të kundërtën. Studiues të shumtë, gjuhëtarë, kriptologë dhe palë të tjera të perfshira janë përpjekur të deshifrojnë shkrimin e panjohur me pak ose aspak sukses.
Nuk dihet se ku dhe saktësisht kur është krijuar dorëshkrimi, megjithëse kërkime të gjera kanë sugjeruar se ai është bërë diku në Evropën Qendrore dhe datimi me radiokarbon e ka caktuar atë në fillim të shekullit të 15-të. Një teori e gjatë që u hodh poshtë nga datimi me radiokarbon i kryer në vitin 2009 ishte se ai ishte shkruar nga shkencëtari anglez i shekullit të 13-të, Roger Bacon. Pronari i parë i dorëshkrimit mund të ketë qenë Perandori Romak Rudolfi i II-te, i cili sundoj nga viti 1576 deri në vitin 1611. Nëse Rudolf e zotëronte vërtet atë, një hipotezë ishte se ai e bleu atë për 600 dukat nga matematicieni dhe okultisti Xhon Dee.
Megjithëse kjo teori nuk është vërtetuar plotësisht. Nocioni se libri u ble nga Rudolfi erdhi nga një letër e shkruar në vitin 1665 nga shkencëtari i Pragës Johannes Marcus Marci për mikun e tij, një alkimist dhe një marrës i mëvonshëm i dorëshkrimit, Georg Baresh nga Praga. Letra ishte futur brenda faqeve të dorëshkrimit kur Voynich e bleu atë në vitin 1912. Dihet me siguri se dorëshkrimi ishte në pronësi të kimistit dhe farmacistit Rudolf, Jacobus, i cili la nënshkrimin e tij (i zbuluar me dritë ultravjollcë) në faqen e pare te librit. Pronari i radhës i dorëshkrimit të Voynich ishte miku i tij Marci, Baresch. Nga ana tjetër, Marki, para se të vdiste, ia dërgoi dijetarit dhe priftit Athanasius Kircher.
Libri erdhi në duart e Voynichut në vitin 1912, kur ai e bleu atë nga një kolegj jezuit ne Romës. Librashitësi koordinoi një numër ekspozitash të dorëshkrimit, duke përfshirë një në Institutin e Artit të Çikagos në vitin 1915. Ai bëri përpjekje të mëdha për të deshifruar tekstin, duke punesuar profesorin e filozofisë në Universitetin e Pensilvanisë, Uilliam Njubold. Në vitin 1921, Voynich dhe Newbold mbajtën leksione mbi dorëshkrimin, duke e quajtur atë “Dorëshkrimi i kodit të Roger Bacon” dhe duke thënë se ai u zbulua në një kështjellë në Evropën Jugore. Dorëshkrimi u ble nga trashegimia e Voynich në vitin 1961 nga një librashitës njujorkez, i cili ia dhuroi Bibliotekës Bienecke në vitin 1969.
Midis shumë njerëzve që u përpoqën të deshifronin tekstin ishin kriptologët e njohur të Luftës së Dytë Botërore, William dhe Elizebeth Friedman, historiani i artit Ervin Panofskaj, specialistë të inteligjencës dhe studiues të kimisë, ligjit, matematikës, filozofisë mesjetare dhe fushave të tjera.
Për doreshkrimin misterioz janë botuar disa libra. Disa kritikë e konsiderojnë librin si një mashtrim të kryer nga Voynich, por pergamena e datës radiokarbon, si dhe studimet gjuhësore të fokusuara si ajo e Marcelo Montemurro – që nxorri në dritë modele të dallueshme gjuhësore – duket se sugjerojnë të kundërtën. Edhe ne ditet e sotme, shkrimi i Voynich ka vazhduar të shqyrtohet për të dhëna për kuptimin dhe origjinën e tij.